Onze voortdurende jacht naar geld, winst en economische groei brengt allerlei problemen met zich mee. Verwoesting van de natuur. Uitbuiting van arbeiders. Kantoorbanen vol gebakken lucht. Er worden zinloze producten op de markt gebracht van nog zinlozere kwaliteit. En terwijl de prijzen van onze basisbehoeften in rap tempo stijgen, doemen er allerlei soorten extremisme op. Kortom: onze eindeloze hunkering naar steeds meer geld zorgt ervoor dat de wereld in veel opzichten afbrokkelt.
Dit komt echter niet doordat geld de bron is van al het kwaad. Ook niet omdat de mens van nature slecht is. Het is niet zo dat het kapitalistische systeem per definitie geen andere uitkomst toestaat, of dat er simpelweg te veel mensen zijn. Nee, zo eenvoudig is het niet. We zoeken graag makkelijke, duidelijke verklaringen, maar de werkelijkheid is vaak complex en wazig. Ze laat zich niet vangen in één simpele stelling. Ze laat zich niet verdelen in een duidelijk goed en kwaad, zoals in Amerikaanse actiefilms. Om te begrijpen wat er écht speelt, moeten we daarom dieper op de materie ingaan.
In dit essay duik ik in het economische spel. Een spel dat in veel opzichten zinloos, verwoestend en buitengewoon oneerlijk is. En vooral dat laatste ga ik in dit essay bespreken. Want hoe kan het dat, ondanks alle vooruitgang en technologische ontwikkelingen, nog altijd zoveel mensen niets te eten hebben? Waarom kan de één moeiteloos rijk worden en de ander – hoe hard die ook werkt en hoe getalenteerd die ook is – niet? En is dit altijd al zo geweest?
Misschien ken je de antwoorden op deze vragen al. Misschien ook niet. Ik zal dit verhaal in ieder geval rustig opbouwen, zodat iedereen het kan volgen, niet alleen economen in pak. Voor wie dat pak wel heeft: alvast mijn excuses voor de onvermijdelijke herhaling. Al geloof ik dat dat geen kwaad kan. Soms helpt het om de dingen weer opnieuw te bekijken. Het kan soms een nieuw perspectief opleveren, een nieuw inzicht misschien. En is dat niet precies wat we nodig hebben? Ik bedoel, tot dusver heeft onze economische kennis niet bepaald geleid tot een paradijs op aarde, zeker niet voor iedereen. Dus wordt het niet eens tijd om haar opnieuw te ontdekken?